6.10.2023 - Spis inwentarza przed przyjęciem lub odrzuceniem spadku. Wybrane aspekty.
Czy można sprawdzić co jest przedmiotem spadku i w jakiej wysokości długi wchodzą do spadku?
Ustawodawca przewidział możliwość sporządzenia spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku, w tym zapisów windykacyjnych z ustaleniem ich wartości, jak również długów spadkowych ze wskazaniem ich wysokości.
Jaką wiedzę na temat schedy spadkowej uzyska spadkobierca (potencjalny spadkobierca) i osoba uprawniona do zachowku) w wyniku sporządzenia spisu inwentarza?
W wyniku spisu inwentarza przeprowadzanego przez Komornika w oparciu o postanowienie wydane przez sąd spadku, ustalany i spisany zostaje cały majątek spadkowy. W ten sposób spadkobiercy (w tym przyszli spadkobiercy), a także osoby uprawnione do zachowku mają możliwość zapoznania się z masą spadkową, wysokością ewentualnych długów spadkowych w celu świadomego powzięcia decyzji w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia spadku, a także ustalenia wysokości odpowiedzialności za długi spadkowe w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 sierpnia 2006 r. wydanej w sprawie o sygn. akt: III CZP 52/06 orzekł, że: „Nie ulega wątpliwości, że spis inwentarza - polegający na ustaleniu i wymienieniu całego majątku spadkowego oraz długów spadku, z zaznaczeniem wartości każdego przedmiotu spadkowego oraz wartości czystego spadku - ma istotne znaczenie w zakresie zabezpieczenia spadku (art. 633 i nast. k.p.c.), ale także na obszarze prawa materialnego, w szczególności w odniesieniu do odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe. Zgodnie z art. 1031 § 2 zdanie pierwsze k.c., w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku, chyba że podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do spadku nieistniejące długi (por. także art. 1032 k.c. oraz art. 319 k.p.c.). Treść spisu inwentarza wielokrotnie decyduje również o przedmiocie działu spadku (art. 680 § 1 k.p.c.), waży zatem na wartości udziałów poszczególnych spadkobierców w spadku, a tym samym na wysokości spłat lub dopłat. W efekcie kształtuje zakres praw spadkobierców do schedy spadkowej.”
Jaki jest krąg podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem o spis inwentarza?
Ustawodawca w przepisie art. 637 § 1 k.p.c. określił krąg podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem o sporządzenie spisu inwentarza. Wniosek o spis inwentarza po spadkodawcy złożyć mogą:
- osoby, które uprawdopodobnią, że znajdują się w kręgu spadkobierców, w tym te osoby, które są spadkobiercami ustawowymi, ale nie złożyły jeszcze oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i nie upłynął jeszcze ustawowy termin do złożenia oświadczenia,
- osoby uprawnione do zachowku,
- zapisobiercy,
- wykonawca testamentu,
- tymczasowy przedstawiciel lub wierzyciel mający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy.
Czy można wystąpić z wnioskiem o spis inwentarza przed przyjęciem lub odrzuceniem spadku? Czy można uzyskać wiedzę o przedmiotach wchodzących do spodku w tym długach spadkowych przed przyjęciem spadku?
Tak, ale…. Osoba, która uprawdopodobni, że jest spadkobiercą ma prawo do wystąpienia z wnioskiem o spis inwentarza. W wyniku dokonanego spisu uzyska wiedzę na temat składników masy spadkowej, ewentualnych długów i ich wysokości.
Niestety „ale” oznacza, że aby złożyć oświadczenie w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia spadku po zapoznaniu się z dokonanym spisem inwentarza konieczne byłoby uzyskanie tego spisu inwentarza przed upływem ustawowego terminu do złożenia oświadczenia, który wynosi 6 miesięcy od daty otwarcia spadku (tj. od daty śmierci) dla spadkobierców dziedziczących zgodnie z ustawą w pierwszej linii tzn. dzieci spadkodawcy i jego małżonka, lub wnuków spadkodawcy w przypadku, gdy jego dziecko nie dożyło otwarcia spadku.
Obecne doświadczenia jakie posiadam w przedmiocie postępowań o spis inwentarza wskazują, że uzyskanie spisu inwentarza przed upływem terminu do przyjęcia spadku jest mało prawdopodobne. Procedury związane z wydaniem postanowienia o spisie inwentarza a następnie czynności podejmowane przez Komornika trwają dłużej niż 6 miesięcy, w szczególności gdy przedmiotem spadkowym jest nieruchomość. W tym przypadku konieczna jest opinia rzeczoznawcy majątkowego, który wyceni nieruchomość.
Celem zamieszczenia informacji było przedstawienie odpowiedzi na następujące pytania:
- Czy można sprawdzić co jest przedmiotem spadku i w jakiej wysokości długi wchodzą do spadku?
- Jaką wiedzę na temat schedy spadkowej uzyska spadkobierca (potencjalny spadkobierca) i osoba uprawniona do zachowku) w wyniku sporządzenia spisu inwentarza?
- Jaki jest krąg podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem o spis inwentarza?
- Czy można wystąpić z wnioskiem o spis inwentarza przed przyjęciem lub odrzuceniem spadku?
- Czy można uzyskać wiedzę o przedmiotach wchodzących do spodku w tym długach spadkowych przed przyjęciem spadku?
Informacja sporządzona została na podstawie:
- art. 637 k.p.c.,
- orzeczenia Sądu Najwyższego III CZP 52/06 z dnia 23 sierpnia 2006 r.
Informacja nie stanowi porady prawnej.
Artykuły prawne o podobnej tematyce:
- Jaki udział w środkach pieniężnych spadkodawcy zgromadzonych na rachunku bankowym przysługuje spadkobiercom i żyjącemu małżonkowi spadkodawcy i na jakiej podstawie jest wypłacany przez bank?
- Dziedziczenie ustawowe – krąg spadkobierców według przepisu art. 931 k.c.
- Dział spadku a wypłata środków przez bank
- "Spadkobiercy" – uprawnienie do ujawnienia historii rachunku bankowego spadkodawcy
