20.04.2024 - Treść służebności przesyłu - wybrane aspekty.
Służebność przesyłu wynika z treści przepisu art. art. 3051 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że „Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).”.
Czy strony mogą kształtować treść służebności przesyłu?
Właściciel nieruchomości, która ma zostać obciążona służebnością przesyłu jest uprawniony do ustalenia wspólnie z przedsiębiorcą, na rzecz którego służebność ma zostać ustanowiona treści tej służebności tj. praw i obowiązków stron.
Jakie uprawnienia/ obowiązki stron mogą zostać uregulowane w treści służebności przesyłu?
Przedsiębiorstwo, na rzecz którego ma zostać ustanowiona służebność przesyłu ma interes i potrzebę do korzystania z nieruchomości, która ma zostać obciążona w zakresie wynikającym z rodzaju urządzeń przesyłowych i ich funkcji.
W przypadku służebności przesyłu np. napowietrznej linii energetycznej potrzeba korzystania z nieruchomości obciążonej sprowadzać się będzie do trwałego zajęcia gruntu w części w jakiej posadowiony zostanie słup energetyczny, a także powierzchni gruntu, nad którą przebiegać będzie napowietrzna linia energetyczna z tym zastrzeżeniem, że korzystanie przez właściciela z tej powierzchni byłoby możliwe w sposób, który nie zagrażałby bezpieczeństwu ludzi, budowli i linii napowietrznej.
W związku z powyższym przedsiębiorca będzie dążył do uzyskania prawa wstępu na nieruchomość obciążoną w celu wykonywania między innymi napraw, konserwacji, modernizacji, rozbudowy.
Właściciel nieruchomości nie może odmówić prawa przedsiębiorcy - właściciela urządzeń przesyłowych, do dokonywania czynności zmierzających do utrzymania urządzeń (w omawianym przypadku napowietrznej linii energetycznej) w należytym stanie. Prawo przedsiębiorcy do korzystania z nieruchomości obciążonej nie powinno być nieograniczone. Oznacza to, iż przedsiębiorca właściciel urządzeń przesyłowych powinien określić jaki obszar nieruchomości obciążonej jest mu niezbędny do korzystania w celu dokonywania czynności związanych z utrzymaniem urządzeń przesyłowych np. pas gruntu o szerokości 6 metrów po 3 metry od osi linii napowietrznej, na całej długości linii napowietrznej, która wynosi np. 15 m.
Jeżeli brak dostępu do urządzeń przesyłowych z drogi publicznej lub inne drogi, wówczas koniecznym może okazać się objęcie obszarem służebności drogi dojazdowej do urządzeń przesyłowych.
W treści służebności przesyłu, z uwagi na fakt ingerencji przedsiębiorstwa, do którego należą urządzenia przesyłowe w praw własności, strony mogą zawrzeć postanowienia, z których wynikać będzie np. że przedsiębiorstwo, do którego należą urządzenia przesyłowe może wejść na nieruchomość obciążoną bez uprzedniego ustalenia terminu wejścia w przypadku awarii natomiast wejście na nieruchomość w celu przeprowadzenia prac konserwacyjnych, przeglądu urządzeń przesyłowych mogłoby nastąpić po uprzednim powiadomieniu właściciela nieruchomości lub w terminie z nim uzgodnionym. Należy mieć na uwadze, iż wykonywanie praw wynikających z treści służebności przesyłu różnić się będzie w przypadku gdy służebność ta ustanowiona zostanie np. na gruncie o przeznaczeniu rolnym, a inaczej w przypadku gdy urządzenia przesyłowe przebiegają przez zabudowaną nieruchomość gruntową, która została ogrodzona.
Czy przedsiębiorca – właściciel urządzeń przesyłowych zobowiązany jest stosować się do treści ustanowionej służebności?
Ustanowiona służebność przesyłu w swej treści kształtuje prawa i obowiązki stron. Oznacza to brak dowolności w zakresie realizacji obowiązków wynikających np. z konserwacji urządzeń przesyłowych przez przedsiębiorcę. Jeśli z treści służebności przesyłu wynika, że przedsiębiorca może poruszać się po nieruchomości obciążonej pasem o szerokości 6 metrów po 3 metry od osi linii napowietrznej to jednocześnie z takiego zapisu wynika zakaz poruszania się po nieruchomości w zakresie wykraczającym poza ustalony w ten sposób obszar.
Jeśli w treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorcy – właściciela urządzeń przesyłowych, ustanowione zostało prawo dojazdu do urządzeń po nieruchomości obciążonej pasem o szerokości 4 metry przylegającym np. do wschodniej granicy nieruchomości to zapis ten narzuca obowiązek poruszania się przedsiębiorcy po nieruchomości obciążonej w sposób wynikający z treści służebności.
Korzystanie przez przedsiębiorcę właściciela urządzeń przesyłowych w sposób wykraczający poza treść ustanowionej służebności przesyłu stanowi naruszenie zasad korzystania z nieruchomości obciążonej, a po stronie właściciela stwarza roszczenie odszkodowawcze tak w zakresie bezumownego korzystania z gruntu jak i odszkodowanie z tytułu wyrządzonych szkód (np. zniszczona roślinność, uszkodzone elementy małej architektury itp.).
Czy właściciel nieruchomości powinien brać aktywny udział na etapie kształtowania treści służebności przesyłu?
Oczywiście tak. To właściciel nieruchomości obciążonej ma interes prawny w takim ukształtowaniu praw i obowiązków w ramach służebności przesyłu, aby ich realizacja przez przedsiębiorstwo właściciela urządzeń przesyłowych było dla niego jak najmniej uciążliwe i aby w jak najmniejszym stopniu przyczyniało się do obniżenia wartości jego nieruchomości.
Czy służebność przesyłu powinna być ustanawiana za wynagrodzeniem/ odszkodowaniem?
Z uwagi na sposób w jaki przedsiębiorstwo – właściciel urządzeń przesyłowych będzie korzystał z nieruchomości obciążonej tj. wchodził na teren nieruchomości zawsze wtedy gdy uzna to za konieczne, będzie prowadził niezbędne prace w tym takie, którym może towarzyszyć hałas, wjazd sprzętu budowlanego/ maszyn lub innych urządzeń, wejście pracowników, czas trwania tych działań – w mojej ocenie ustanowione na jego rzecz prawo powinno być odpłatne.
Ustalenie czy odpłatność z tytułu służebności przesyłu miałaby następować w formie wynagrodzenia czy też jednorazowego odszkodowania pozostaje do decyzji stron.
Informacja nie stanowi porady prawnej.
W treści artykułu zawarte zostały informacje / propozycje odpowiedzi na następujące pytania:
- Czy właściciel nieruchomości, która ma zostać obciążona służebnością przesyłu ma uprawnienie do kształtowania jej treści? Tak.
- Czy w treści służebności przesyłu można w sposób szczegółowy określić uprawnienia i obowiązki przedsiębiorstwa właściciela urządzeń przesyłowych? Tak.
- Czy przedsiębiorstwo właściciel urządzeń przesyłowych jest zobowiązany do stosowania się do treści ustanowionej służebności przesyłowej? Tak
- Czy właścicielowi nieruchomości obciążonej przysługuje odszkodowanie z tytułu korzystania przez przedsiębiorcę właściciela urządzeń przesyłowych z nieruchomości w sposób wykraczający poza treści ustanowionej służebności? Tak
- Czy właścicielowi nieruchomości obciążonej przysługuje odszkodowanie z tytułu szkód wyrządzonych na nieruchomości lub w jego mieniu przez przedsiębiorcę właściciela urządzeń przesyłowych? Tak.
- Czy służebności przesyłu powinna być odpłatna? Decyzja należy do stron.
