Restrukturyzacja umowy kredytu bankowego

06.01.2024 - Restrukturyzacja umowy kredytu – wybrane aspekty.

Obowiązki banku w przypadku gdy kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu.

Opóźnienie kredytobiorcy z zapłatą udzielonego kredytu, skutkuje skierowaniem przez bank wezwania do spłaty w termin nie krótszym niż 14 dni roboczych. Jednocześnie na podstawie art. 75 c ust 2 Ustawy Prawo bankowe, w wezwaniu do spłaty bank zobowiązany jest poinformować kredytobiorcę o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzacje zadłużenia. Wniosek o restrukturyzację zadłużenia kredytobiorca może złożyć w terminie 14 dni roboczych liczonych od daty otrzymania wezwania.

W jaki sposób przygotować wniosek o restrukturyzację zadłużenia? Jaki jest cel wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Jakie okoliczności/dokumenty weryfikuje bank w trakcie analizy wniosku?

Ustawodawca nie nałożył wymogu w zakresie formy w jakiej wniosek o restrukturyzację zadłużenia powinien zostać złożony (pisemna, e-mail, ustna). Przepis art. 75 c ust 2 Ustawy Prawo bankowe nie nakłada na kredytobiorcę obowiązku w zakresie złożenia wraz z wnioskiem innych dokumentów.

Mając na uwadze cel jakiemu służyć ma postępowanie wywołane wnioskiem o restrukturyzację zadłużenia tj. wprowadzenie zmiany warunków spłaty kwot kredytu czy też terminów spłaty dostosowane do sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy, w treści wniosku ma on możliwość przedstawienia planu restrukturyzacji zadłużenia.

Zgodnie z przepisem art. 75 c ust 3 Ustawy Prawo bankowe, bank powinien umożliwić restrukturyzację zadłużenia na wniosek kredytobiorcy jeśli jest ona uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. W związku z brzmieniem tego przepisu pomimo, iż ustawodawca nie nakłada szczególnych wymogów co do treści wniosku o restrukturyzację zadłużenia, w dobrze pojętym interesie kredytobiorcy jest przedstawienie aktualnej na dzień sporządzania wniosku sytuacji finansowej i gospodarczej oraz jej udokumentowanie. W sytuacji, gdy wniosek o restrukturyzację zadłużenia nie będzie uzupełniony o dokumenty potwierdzające sytuację finansową i gospodarczą kredytobiorcy, wówczas bank w myśl przepisu art. 74 Ustawy Prawo bankowe w czasie obowiązywania umowy kredytu może zażądać od kredytobiorcy informacji i dokumentów niezbędnych do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiających kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

Czy kredytobiorca może wspólnie z bankiem ustalać warunki restrukturyzacji zadłużenia?

Przepis art. 75 c ust. 4 Ustawa Prawo bankowe wprost stanowi, że restrukturyzacja zadłużenia wynikająca z realizacji przez kredytobiorcę uprawnienia do wystąpienia z takim wnioskiem, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę. Kredytobiorca jest uprawniony do aktywnego udziału w zmianie określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, w tym poprzez przedstawienie planu restrukturyzacji zadłużenia. Niezasadnym byłoby wystąpienie z wnioskiem o dokonanie przez bank restrukturyzacji zadłużenia, który to wniosek nie zawierałby propozycji kredytobiorcy w zakresie zmiany określonych w umowie warunków lub terminów spłaty.

Restrukturyzacja, jak z przepisu wprost wynika, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę, to znaczy na takich warunkach, które mogą być spełnione przez kredytobiorcę. Uzgodnienie warunków restrukturyzacji zadłużenia znajduje wyraz w zmianie umowy kredytu.

Czy bank może odmówić zgody na restrukturyzację zadłużenia?

Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. W przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, bank przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

Jakie są skutki prawne niedopełnienia przez bank wymogów wynikających z przepisu art. 75 c Ustawy Prawo bankowe? Czy wypowiedzenie umowy kredytu bez wcześniejszego wezwania do spłaty z jednoczesnym pouczeniem o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia wywiera skutki prawne?

Pominięcie przez bank procedury wynikającej z treści art. 75 c Ustawy Prawo bankowe w przypadku opóźnienia spłaty zobowiązania i wypowiedzenie umowy kredytu może skutkować jego nieważnością.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 września 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt: II CSK 750/15 orzekł, że: „Wypowiedzenie umowy o kredyt będące uprawnieniem kształtującym banku, prowadzącym do zakończenia nawiązanego stosunku prawnego bez dochowania wymaganych warunków może prowadzić do uznania tej czynności za bezskuteczną. Dokonanie takiego wymówienia nie może być czynnością nagłą, zaskakującą dla kredytobiorcy, nawet, jeżeli istnieją podstawy do podjęcia go zgodnie z treścią umowy. Jest ono bardzo dotkliwe dla kredytobiorcy, dlatego skorzystanie z niego powinno nastąpić po wyczerpaniu środków mniej dolegliwych, odpowiednich wezwań.”

Tytułem podsumowania:

• bank powinien wezwać kredytobiorcę do dokonania spłaty, wyznaczając mu w tym celu termin nie krótszy niż 14 dni roboczych do dokonania spłat,
• poinformować w treści wezwania o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia,
• kredytobiorca może złożyć w terminie 14 dni wniosek w sprawie restrukturyzacji zadłużenia,
• bank dokonuje oceny sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy,
• bank umożliwia restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu na warunkach uzgodnionych z kredytobiorcą, jeżeli jest to uzasadnione dokonaną oceną jego sytuacji finansowej i gospodarczej,
• w przypadku odrzucenia wniosku bank, bez zbędnej zwłoki, przekazuje kredytobiorcy, w formie pisemnej, szczegółowe wyjaśnienia dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

Informacja nie stanowi porady prawnej.

Podstawą prawną informacji jest:
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U.2023.2488 t.j. z dnia 2023.11.16).

W tekście zadane zostały następujące pytania:

• Czy bank może wypowiedzieć umowę kredytu jeśli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą kredytu bez poinformowania kredytobiorcy o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację? Nie.
• Czy bank musi poinformować kredytobiorcę o możliwości wystąpienia z wnioskiem o restrukturyzację zadłużenia? Tak.
• Czy wniosek o restrukturyzację zadłużenia ma określony wymogi formalne? Nie.
• Czy we wniosku o restrukturyzację zadłużenia kredytobiorca może przedstawić swój plan restrukturyzacji? Tak.
• Czy warunki restrukturyzacji zadłużenia bank ustala wspólnie z kredytobiorcą? Tak.
• Czy warunki restrukturyzacji zadłużenia muszą być dostosowane do możliwości spłaty kredytobiorcy uwzględniającej jego sytuację finansową i gospodarczą? Tak.
• Czy bank analizuje sytuację finansową i gospodarczą kredytobiorcy w ramach badania wniosku o restrukturyzację zadłużenia? Tak.
• Czy kredytobiorca ma obowiązek przedstawienia bankowi, na żądanie banku, informacji na temat swojej aktualnej sytuacji finansowej i gospodarczej? Tak
• Czy bank może odmówić wyrażenia zgody na zaproponowaną zmianę warunków umowy lub terminów spłaty? Tak.
• Czy bank zobowiązany jest do złożenia wyjaśnień w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy? Tak.