Dziedziczenie testamentowe

Kto dziedziczy na podstawie testamentu? Jakie są skutki śmierci lub braku woli lub możliwości dziedziczenia przez spadkobiercę testamentowego?

Na mocy testamentu spadkodawca może wyrazić swoją wolę w zakresie sposobu dziedziczenia jego majątku, w tym powołać do spadku określone osoby określając ich udział spadkowy.
W testamencie spadkodawca może powołując spadkobierców wskazać, iż w przypadku gdyby dany spadkobierca nie mógł lub nie chciał dziedziczyć, wówczas w jego miejsce wszedłby kolejny wskazany w testamencie spadkobierca.

Jakie formy podstawienia mogą zostać wprowadzone w testamencie?

Testator ma możliwość dokonania podstawienia testamentowego zwykłego (na podstawie art. 963 k.c.) lub podstawienia testamentowego powierniczego (podstawie art. 964 k.c.).
Z uwagi na fakt, iż testament jest wyrazem ostatniej woli testatora jego zapisy nie mogą być interpretowane odmiennie od woli spadkodawcy.

Na czym polega przyrost? Kiedy przy dziedziczeniu testamentowym zastosowanie znajdzie przyrost? Jaki udział dziedziczą spadkobiercy przy zastosowaniu przyrostu?

W przypadku gdy testator na mocy testamentu powoła do spadku więcej niż jedną osobę i nie wyrazi swojej woli w przedmiocie dziedziczenia w przypadku gdyby któraś z powołanych osób nie mogła lub nie chciała dziedziczyć wówczas zastosowanie znajdzie przyrost.
Zgodnie z treścią przepisu art. 956 K.c.: Jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów (przyrost).

W sytuacji gdy zastosowanie znajduje instytucja przyrostu udział spadkowy, przypadający spadkobiercy, który nie mógł lub nie chciał dziedziczyć, przypada pozostałym spadkobiercom proporcjonalnie do ich udziałów. Jeżeli do dziedziczenia powołanych zostało dwóch spadkobierców wówczas, udział spadkowy, który przypadłaby spadkobiercy niemogącemu dziedziczyć lub nie chcącemu dziedziczyć przypada w całości drugiemu spadkobiercy.

W miejsce spadkobiercy, który nie mógł lub nie chciał dziedziczyć nie wchodzą jego zstępni czy spadkobiercy. Całość spadku dziedziczy ten ze spadkobierców powołany do spadku na mocy testamentu, który mógł i chciał dziedziczyć.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 października 1973 r. III CRN 234/72, orzekł, że: „Artykuł 965 k.c. stanowiący, że jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, to przeznaczony dla niego udział w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów. Ma zastosowanie również w sytuacji, gdy odpada dwóch lub więcej spadkobierców, ale pozostaje co najmniej jeden z powołanych.
Skoro "przyrost" nie zastępuje w wypadku odmiennej woli spadkodawcy, to odmienna wola spadkodawcy co do przyrostu może wynikać wprost w sytuacji przewidzianej w art. 963 k.c. a więc kiedy spadkodawca powołał spadkobiercę testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą (tzw. podstawienie zwykłe) a także w wypadku tzw. podstawienia powierniczego przewidzianego przez art. 964 k.c.
W wypadku zaś gdy spadkodawca nie skorzystał z uprawnień przewidzianych w powołanych przepisach jego odmienna wola tj. wyłączenie przyrostu musi wynikać z wykładni treści testamentu.”

Informacja stanowić miała odpowiedź na pytania:

• Kto dziedziczy na podstawie testamentu?
  - Powołani spadkobiercy.
• Jakie są skutki śmierci lub braku woli lub możliwości dziedziczenia przez spadkobiercę testamentowego?
  - Spadkobierca ten nie dziedziczy. Dziedziczą pozostali spadkobiercy.
• Jakie formy podstawienia mogą zostać wprowadzone w testamencie?
  - Podstawienie zwykłe i powiernicze
• Na czym polega przyrost?
  - Udział spadkowy przypadający spadkobiercy niemogącemu lub nie chcącemu dziedziczyć przypada pozostałym spadkobiercom.
• Kiedy przy dziedziczeniu testamentowym zastosowanie znajdzie przyrost?
  - Gdy testator nie wyłączy wprost przyrostu stosując podstawienie zwykłe lub powiernicze.
• Jaki udział dziedziczą spadkobiercy przy zastosowaniu przyrostu?
  - Proporcjonalnie powiększony o udział przypadający na spadkobiercę, który nie dziedziczył.

Podstawa prawna informacji:

• Tekst oparty został na przepisie art. 965 Ustawy Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U.2022.1360 t.j. z dnia 2022.06.29 ),
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 października 1973 r. wydane w sprawie o sygn. akt: III CRN 234/72.

Informacja nie stanowi porady prawnej.

Artykuły prawne o podobnej tematyce:

• Jaki udział w środkach pieniężnych spadkodawcy zgromadzonych na rachunku bankowym przysługuje spadkobiercom i żyjącemu małżonkowi spadkodawcy i na jakiej podstawie jest wypłacany przez bank?
• Dziedziczenie ustawowe – krąg spadkobierców według przepisu art. 931 k.c.
• Dział spadku a wypłata środków przez bank
• "Spadkobiercy" – uprawnienie do ujawnienia historii rachunku bankowego spadkodawcy